“Maar de onderstroom, die niemand ziet, bepaald de richting op elk gebied”.
Stef Bos
Een prachtige zin uit het lied ‘De onderstroom’ van Stef Bos. Voor mij de kern van mijn werken.
Ja de onderstroom. In mijn begeleiding of het nu op individueel niveau is of met teams, ik werk met ‘de onderstroom’. Een van de vragen is ook vaak “wat denk jij dat er nu werkelijk speelt, in de onderstroom?” Vaak krijg ik de vraag, wat betekent dat nu precies?
Velen kennen wel het IJsbergmodel. Het model van de ijsberg die een stukje boven het wateroppervlak uitsteekt, dat deel is zichtbaar. Het andere, grotere deel, bevindt zich onder het wateroppervlak en is niet zichtbaar.
Vaak zeggen we “als ik het niet kan zien dan bestaat het niet”. Maar de onderkant van deze ijsberg bestaat echt wel. In coaching en mindfulnesstrainingen geef ik ook vaak het vergelijk met wifi. De radiogolven waarmee we onze apparaten verbinden, zien we niet, maar ze zijn er wel. Het wordt pas zichtbaar aan het icoontje als we met het juiste wachtwoord inloggen. Deze vergelijking maakt Siets Bakker ook zo mooi in haar boek en programma ‘Rake Vragen’.https://www.rakevragen.com
Het bovenste deel van de ijsberg, wat boven water uitsteekt, vertegenwoordigt ‘dat wat je ziet’, bij mensen organisaties, teams, families.
Dat zijn woorden, toon waarop iemand iets zegt, het gebouw, de inrichting, lichaamstaal, structuur, procedures, protocollen, regels, taak, kennis en vaardigheden, kleding etc.
Onder de ijsberg, ‘dat wat niet zichtbaar is’ daar vind je: overtuigingen, waarden, angsten, dromen, gevoelens, ervaringen, fouten, opofferingen, hard werken, risico’s, spiritualiteit, toewijding, teleurstellingen, doorzettingsvermogen, zelfbeeld, identiteit, drijfveren, normen. Je ziet al deze lijst is veel langer.
Wanneer ik met mijn collega’s alleen maar zou werken met de bovenstroom in teams en met mensen dat gaat het alleen maar over ‘dat wat zichtbaar is’ het rationele analytische stuk. Dan zou een gesprekje over taak, functie en procedure volstaan. Een belangrijk stuk waarmee we veel hebben bereikt in de wereld. Echter worden we bewogen door wat er zich onder het wateroppervlak afspeelt. Dat wat niet zichtbaar is maar wel voelbaar en het stuk wat we vaak niet bespreken. Het voelt spannend, we hebben dit vaak afgeleerd. Alles moet op feiten gebaseerd zijn en onderbouwd worden. Dat is heel goed maar niet alleen maar goed. Er is meer want ons drijft en stuurt, de onderstroom.
Iedereen kent wel het gevoel van ergens naar binnen lopen en je niet pluis voelen of een bepaalde spanning opvangen. Of met iemand in gesprek gaan en je daarna volledig uitgeput voelen. Of die vergadering of teammeeting waar eigenlijk niet wordt besproken waar het werkelijk over gaat, het voelt spannend. Verschijnselen vanuit de onderstroom.
Wanneer je in (werk) relaties de onderstroom niet insluit dan blijft alles aan de oppervlakte hangen. Er komt geen vooruitgang, beweging voorwaarts, verbinding of verdieping. Of er komen meer problemen. Problemen zien we als symptomen van iets wat in de onderstroom speelt, iets wat niet zichtbaar is maar wel om aandacht vraagt. Wanneer iemand een burn-out, depressie, leiderschapsproblemen heeft of bij problemen in teams kijken wij dan ook niet naar de problemen. We trekken geen protoclletjes uit de kast en geven geen ‘paracetamolletje’ om de symptomen te bestrijden. We kijken naar wat er onder het probleem ligt, naar dat wat niet zichtbaar is, in de onderstroom. Wat we dan zien ontstaan is verbinding, betekenisvol leven en werken met de onderstroom en de ook zo belangrijk rationele bovenstroom in balans.
Er valt nog veel meer te vertellen over de onderstroom, daarover binnenkort meer in een nieuwe blog.
Loop jij vast als mens, leider of met je team? Vermoed jij dat er iets speelt in de onderstroom? Heb je ondersteuning nodig? Mail via Contact of bel via 06-18858626.
Bronnen: Rake Vragen, Siets Bakker
