Rouw is de achterkant van liefde en aan de manier waarop men rouwt kun je zien hoe men heeft liefgehad
Al vele jaren begeleidt ik mensen bij rouw, trauma en verlies en schreef ik hierover al artikelen voor verschillende online magazines. Voor mij werd dit onderwerp recent weer zo voelbaar en actueel.
In maart werden wij als gezin geconfronteerd met een plotseling verlies waardoor ik een tijd mijn werkzaamheden heb stilgelegd. Het was voor mij niet de eerste keer dat ik werd geconfronteerd met rouw en verlies. Dit verlies echter kwam echter totaal onverwacht en werd hierdoor voor ons als traumatisch ervaren.
Het hele lichaam vertelde een verhaal waar mijn/ons verstand niet bij kon en ook niets van kon maken om te bagatelliseren. Niks geen ‘er is een hoop lijden bespaard gebleven’ ‘er is nu geen lijden meer’.
Zo werd ik in maart, net als vele anderen, geconfronteerd met alle rouwtaken en fases die nog wel een poosje zullen meereizen. Verbijstering, ongeloof, verdriet, boosheid, non-acceptatie.
Vanuit mijn expertise en vanuit mijn recente ervaring met dit plotselinge verlies besloot ik informatie over rouw, lichaam, ziel en geest te delen via dit artikel. Vooral ook omdat ik in de praktijk merk dat er nog veel onbekend is en er in deze maatschappij veel druk wordt gelegd op mensen om maar ‘snel’ weer gewoon te doen. Rouw is een proces dat rauw is, een proces wat liefde steun en aandacht vraagt.
Lichaamsprocessen bij rouw, het lichaam doet ook mee.
In een rouwproces doet het lichaam ook mee. Elke emotie wordt gevoeld in het het lichaam en elke emotie is verbonden met een orgaan of orgaansysteem. Wanneer je rouwt kan het zijn dat je jeAls je geruime tijd moe, futloos of passief voelt. Symptomen als slaapproblemen, hoofdpijn, buikpijn, spierpijn, hartkloppingen of druk op de borst en gebrek aan eetlust kunnen ook ervaren worden. Of overactiviteit om maar niet te hoeven voelen, denken of met het verlies bezig te zijn.
In 2019 heef in Amerika een onderzoek plaatsgevonden naar de relatie tussen ziektes en aandoening en rouw. Bij iemand in rouw blijkt het hart sneller te kloppen en stijgt de bloeddruk. Ook blijkt uit dit onderzoek dat mensen tijdens een rouwperiode grotere kan maken op o.a. hart en vaatziekten, infecties en chronische aandoeningen. Logisch want het stresssysteem is geactiveerd, het sympathisch zenuwstelsel waardoor het lichaam uit balans raakt. (Vooral bij mensen die in hun jeugd een traumatisch verlies hebben meegemaakt, blijkt deze kans groter.) Dit betekent dat een plotseling verlies altijd een behoorlijke schok teweegbrengt in het lichaam. Hier kun je meer lezen over dit onderzoek. van O’Connor, 2019.
Verlies en fysieke klachten
Bij een (plotseling) verlies zoals ik dat nu ook heb ervaren, krijg je te maken met verschillende emoties. Voelen van verdriet, schuld, boosheid en ongeloof kunnen tegelijkertijd bestaan of elkaar afwisselen. Hier is geen chronologische volgorde voor. Rouwen brengt mogelijk klachten als hoofdpijn, vermoeidheid, lichamelijke pijn met zich mee. Lichamelijke klachten door rouw worden toegewezen aan de schok die een plotseling verlies teweegbrengt. Op psychisch en fysiek niveau is er een klap te verwerken. Zoals al eerder beschreven wordt het stresssysteem geactiveerd. Hierdoor nemen de stresshormonen toe die effecten hebben op lichaam en geest. Rouw is rauw en echt een aanslag op het lichaam. Hier wordt nogal eens aan voorbijgegaan. Hoe langer het stresssysteem geactiveerd blijft hoe meer en langer en ontregeling plaatsvindt in het lichaam. Vaak raken mensen die de rouw niet nemen, geen ondersteunende relaties of begrip van werkgever ervaren in een burn-out of depressie. Soms gebeurt dit pas veel later. Voor rouwen staat geen tijd. Zeker omdat er voor rouwen geen tijd staat, kun je door rouw lange tijd met lichamelijke klachten te maken hebben.
Symptomen van rouw: lichamelijke klachten
De mogelijk symptomen kunnen komen en gaan elkaar versterken of afwisselen. De klachten hoeven niet door iedereen ervaren te worden. Het verschil kan zitten in hoe het voor het afscheid was, was er sprake van levende rouw, gecompliceerde rouw, plotseling verlies, traumatisch verlies etc. Hoelang eventuele klachten aanhouden is ook per situatie en persoon verschillend. Hieronder de mogelijke klachten ( O’ Connor, 2019, Rouwbehandeling, 2024)
- constante en/of extreme vermoeidheid
- lusteloosheid; opgebrand zijn
- slaapproblemen
- concentratieproblemen
- een slechter werkgeheugen (minder dingen tegelijk kunnen doen, minder kunnen onthouden)
- een hogere prikkelgevoeligheid (geluiden komen bijvoorbeeld harder binnen)
- hoofdpijn
- duizeligheid
- benauwdheid, kortademigheid en/of ademnood
- een drang tot zuchten
- een verhoogde hartslag (gemiddeld tenminste een week lang na het verlies)
- borstpijn; druk op de borst
- een brok in de keel; een dichtgeknepen keel
- een hol gevoel in de buik; branden maagzuur; het gevoel van een knoop in je maag (iets onverteerbaars)
- verminderde eetlust
- buikpijn; darmklachten; obstipatie
- verlies van spierkracht
- spierpijn
- een ontregelde hormoonhuishouding
Veel klachten van rouw lijken op symptomen van burn-out, chronische stress en depressie. Denk aan minder eetlust, lusteloosheid en vermoeidheid. Het is wel goed om dit in de gaten te houden en de huisarts te raadplegen bij twijfel.
Het 1e moeilijke jaar
Concentratieproblemen, vermoeidheid zijn het meest voorkomend in het eerste jaar. Het omgaan met het verlies kost energie. Lichaam en geest zijn in de rouw. Rust en tijd nemen, tijd doorbrengen met ondersteunende relaties, tijd in de natuur, meditaties, ademen, lichaamsbeweging, emoties voelen en ze niet onderdrukken, goed voor jezelf zorgen is het motto. Alle eerste verjaardagen en feestdagen kunnen veel emoties oproepen.
Onverklaarbare lichamelijke klachten
In een rouwproces worden klachten ervaren zonder aanwijsbare lichamelijke oorzaak. Dit kan angstig aanvoelen. Bezoek de huisarts altijd bij twijfel. Soms worden er ook bijzondere of vreemde gewaarwordingen bemerkt. Vlinders of vogels die verschijnen, geluiden en meer krijg ik in mijn praktijk te horen. Soms kan dit ook gevoelens van angst oproepen (sympathisch zenuwstelsel wat afgestemd is op gevaar) en soms ook van blijheid en ontroering alsof er een teken is verkregen.
Wat te doen en wat niet?
Gun jezelf dus de tijd en ruimte voor de rouw. Doe dingen die je energie geven die je helpen. Structuur aanbrengen, tijd doorbrengen met mensen die je steunen, je pijn doorleven, mediteer, zorg voor een een goede ademhaling en ontspannen zenuwstelsel, breng tijd door in de natuur, beweeg en neem rust bouw werkzaamheden op in overleg met bedrijfsarts of leidinggevende.
Niet doen, pijn vermijden en verdoven met alcohol, drugs en andere verdovende middelen, vluchten in werk, uitgaan of andere overactiviteiten. Ja ook overactief sporten is een manier van vluchten.Wanneer je de rouw niet neemt en de pijn nu niet doorleeft dan haalt het je op een later moment in.
Lichamelijke klachten kunnen dus voorkomen en zullen uiteindelijk verminderen of verdwijnen. Rouwen kost tijd en hoelang dat is dat is per persoon en situatie verschillend. Twijfel je of heb je hulp nodig? Zoek dan hulp via huisarts, coach of een andere professional. Hulp vragen is jezelf helpen, je hoeft het niet alleen te doen!
Heb je een vraag over rouw, jouw proces of hulp nodig? Je bent van harte welkom op een van mijn locaties of stel je vraag hier.
Ik wens je veel kracht, steun en liefde in jouw proces!
